Vitalik Buterin thúc đẩy Crypto trở lại tinh thần Mã Nguồn Mở với Copyleft

Lời kêu gọi “copyleft” của Vitalik Buterin

Trong bài blog được công bố vào ngày 7/7/2025, Buterin đã bày tỏ sự lo ngại rằng ngành tiền mã hóa đang mất đi tinh thần hợp tác và minh bạch – những giá trị cốt lõi đã định hình phong trào mã nguồn mở từ những ngày đầu. Ông đề xuất chuyển từ các giấy phép “permissive” (cho phép sử dụng và sửa đổi mã nguồn tự do mà không cần điều kiện) sang giấy phép “copyleft” như GNU General Public License (GPL) hoặc CC-BY-SA, yêu cầu bất kỳ sản phẩm phái sinh nào từ mã nguồn gốc cũng phải được công khai dưới cùng điều kiện.

Theo Buterin, “copyleft” đảm bảo tính “tương hỗ” (reciprocity), buộc các nhà phát triển chia sẻ lại mã nguồn của họ, từ đó duy trì sự cởi mở trong hệ sinh thái.Lời kêu gọi này đến vào thời điểm ngành tiền mã hóa đang chứng kiến sự gia tăng của các nền tảng độc quyền và sự cạnh tranh khốc liệt, với các dự án ưu tiên lợi nhuận hơn là đóng góp chung. Với hơn 35 triệu ETH (28,3% tổng nguồn cung) đang được đặt cược (staking) trên mạng Ethereum, và các nền tảng như Lido, Binance, Coinbase kiểm soát phần lớn cổ phần, Buterin lo ngại rằng tinh thần phi tập trung và mã nguồn mở của Ethereum đang bị đe dọa. Liệu “copyleft” có thể là giải pháp để đưa ngành trở lại với lý tưởng ban đầu?

Tại sao Buterin chuyển từ ủng hộ giấy phép “permissive” sang “copyleft” ?

Trước đây, Buterin ủng hộ các giấy phép “permissive” như MIT hoặc CC0 vì chúng cho phép bất kỳ ai sử dụng, sửa đổi và phân phối mã nguồn mà không có hạn chế, thúc đẩy sự áp dụng rộng rãi. Tuy nhiên, ông nhận thấy rằng trong bối cảnh ngành tiền mã hóa ngày càng “cạnh tranh và mang tính thương mại” (competitive and mercenary), việc dựa vào thiện chí chia sẻ mã nguồn tự nguyện không còn hiệu quả.

Các công ty lớn như Google, Huawei, hay thậm chí các dự án blockchain độc quyền, có xu hướng tận dụng mã nguồn mở để phát triển các sản phẩm đóng (proprietary), làm giảm lợi ích chung của cộng đồng.Buterin lập luận rằng giấy phép “copyleft” tạo ra một “bể mã nguồn chung” (large pool of code), chỉ có thể được sử dụng hợp pháp nếu người dùng đồng ý chia sẻ mã nguồn của các sản phẩm phái sinh. Điều này không chỉ ngăn chặn sự tập trung quyền lực vào tay các công ty lớn mà còn khuyến khích đổi mới tập thể.

Ông cũng viện dẫn lý thuyết kinh tế từ nhà kinh tế học Glen Weyl, cho rằng trong các ngành có lợi nhuận siêu tuyến tính (superlinear returns to scale), quyền sở hữu trí tuệ chặt chẽ có thể dẫn đến độc quyền. Nhưng điều gì đã thúc đẩy sự thay đổi này vào thời điểm hiện tại?

Thời điểm này trở nên quan trọng cho lời kêu gọi “copyleft”

Lời kêu gọi của Buterin đến trong bối cảnh ngành tiền mã hóa đang đối mặt với nhiều thách thức. Thứ nhất, sự thương mại hóa ngày càng tăng đã dẫn đến sự xuất hiện của các nền tảng độc quyền, làm suy yếu tinh thần phi tập trung của blockchain. Ví dụ, hơn 25% ETH được đặt cược hiện do Lido kiểm soát, trong khi Coinbase chiếm hơn 11,4% thông qua các trình xác thực (validators), cho thấy sự tập trung quyền lực trong tay một vài thực thể lớn.

Thứ hai, xu hướng mã nguồn mở đã trở thành “chủ đạo” (mainstream) trong cả ngành công nghệ truyền thống và tiền mã hóa, khiến việc áp dụng các giấy phép “copyleft” trở nên thực tế hơn. Buterin lưu ý rằng các công ty lớn hiện nay dễ dàng chấp nhận các mô hình cấp phép khuyến khích minh bạch hơn so với 15 năm trước. Cuối cùng, sự cạnh tranh gia tăng trong lĩnh vực blockchain, với các mạng như Solana và Binance Smart Chain thách thức vị thế của Ethereum, đã khiến việc duy trì tinh thần mã nguồn mở trở nên cấp thiết để bảo vệ sự đổi mới lâu dài. Nhưng liệu “copyleft” có thực sự là giải pháp lý tưởng?

Đánh giá và kết luận

Lời kêu gọi của Vitalik Buterin về việc chuyển sang giấy phép “copyleft” là một nỗ lực nhằm đưa ngành tiền mã hóa trở lại với nguồn gốc mã nguồn mở, trong bối cảnh sự cạnh tranh và thương mại hóa đang làm suy yếu các giá trị cốt lõi của blockchain. Bằng cách yêu cầu tính tương hỗ trong việc chia sẻ mã nguồn, “copyleft” có thể giúp duy trì sự đổi mới tập thể, ngăn chặn độc quyền và bảo vệ tinh thần phi tập trung của ngành.

Tuy nhiên, việc áp dụng mô hình này sẽ đối mặt với các thách thức về tính linh hoạt, sự chấp nhận từ cộng đồng và thực thi pháp lý. Với tầm ảnh hưởng của Buterin, lời kêu gọi này không chỉ là một lời cảnh báo mà còn là một lời mời gọi hành động để cộng đồng tiền mã hóa cùng nhau xây dựng một hệ sinh thái công bằng, minh bạch và bền vững hơn. Sự kiện này có thể trở thành một bước ngoặt, định hình cách các dự án blockchain phát triển trong thập kỷ tới.

Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Thông tin được trình bày trong bài viết này là nhận định cá nhân của tác giả trong lĩnh vực tiền mã hóa. Đây hoàn toàn không phải là lời khuyên tài chính hay đầu tư. Mọi quyết định đầu tư đều nên dựa trên sự cân nhắc kỹ lưỡng danh mục cá nhân và mức độ chấp nhận rủi ro của bạn. Quan điểm trong bài viết không đại diện cho lập trường chính thức của nền tảng. Chúng tôi khuyến nghị người đọc tự nghiên cứu và tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi đưa ra bất kỳ quyết định đầu tư nào.

Tổng hợp và phân tích bởi HCCVenture

Tham gia tổ chức HCCVenture tại đây : https://linktr.ee/holdcoincventure

Xem thêm thông tin tại đây :