Scroll ra mắt bản nâng cấp “Euclid” – Bước tiến lớn đạt chuẩn Rollup Stage 1

Bối cảnh và ý nghĩa của việc đạt Rollup Stage 1

Trong hệ sinh thái Ethereum, các giải pháp Layer-2 như rollup được thiết kế để cải thiện khả năng mở rộng, giảm chi phí giao dịch và duy trì tính bảo mật từ Layer-1. Tuy nhiên, mức độ phi tập trung của các rollup thường bị đặt dấu hỏi, đặc biệt với những mạng lưới ở giai đoạn “Stage 0” – nơi các thành phần như sequencer (bộ phận xử lý và sắp xếp giao dịch) hoặc hệ thống chứng minh (prover) vẫn phụ thuộc vào các nhà điều hành tập trung.

Theo khung phân loại của Vitalik Buterin và L2Beat, một rollup đạt “Stage 1” phải đáp ứng các tiêu chí như: triển khai hệ thống chứng minh hoàn chỉnh, phi tập trung hóa việc gửi chứng minh gian lận (fraud proof), và đảm bảo người dùng có thể thoát giao dịch mà không cần sự phối hợp của nhà điều hành. Việc Scroll đạt được cột mốc này với bản nâng cấp Euclid khẳng định rằng mạng lưới đã giảm đáng kể sự phụ thuộc vào các thành phần tập trung, nâng cao tính bảo mật và minh bạch.

Nâng cấp Euclid: Phí giảm 90%, thông lượng tăng gấp 4, và bảo mật thế hệ mới

Việc chuyển đổi sang một cơ sở hạ tầng Layer-2 an toàn hơn và có khả năng mở rộng cao hơn chưa bao giờ quan trọng như hiện nay. Khi tổng giá trị khóa (TVL) trong DeFi phục hồi, các tác nhân AI trên chuỗi phát triển, và các ứng dụng phi tập trung mới xuất hiện hàng ngày, nền tảng kỹ thuật hỗ trợ những đổi mới này phải tiến bộ với tốc độ tương ứng. Nâng cấp Euclid đánh dấu sự thay đổi lớn nhất của giao thức Scroll kể từ khi ra mắt mainnet. Đây là một cuộc đại tu toàn diện, định hình lại những gì người dùng và nhà phát triển có thể mong đợi từ một ZK Rollup.

Euclid mang đến năm thay đổi lớn cho mạng Scroll:

1. Chuyển đổi sang OpenVM Prover

2. Chuyển đổi sang cam kết trạng thái MPT

3. Quy trình rollup tối ưu hóa

4. Hỗ trợ EIP-7702 và RIP-7212

5. Sẵn sàng đạt Stage-1

Chuyển đổi sang OpenVM Prover

Một trong những thay đổi quan trọng nhất là việc Scroll chuyển từ hệ thống prover cũ sang OpenVM Prover, một công cụ mã nguồn mở được thiết kế để tối ưu hóa việc xử lý giao dịch phức tạp và tăng tính minh bạch. OpenVM Prover không chỉ cải thiện hiệu suất của hệ thống zero-knowledge proof mà còn cho phép cộng đồng dễ dàng kiểm tra và đóng góp vào mã nguồn, thúc đẩy sự phi tập trung. Điều này đặc biệt quan trọng trong việc xây dựng lòng tin từ các nhà phát triển và người dùng, đồng thời hỗ trợ các ứng dụng yêu cầu giao dịch phức tạp hơn.

Áp dụng Merkle-Patricia Trie (MPT) cho State Commitment

Scroll đã thay thế cấu trúc state commitment cũ (zktrie) bằng Merkle-Patricia Trie (MPT), một cấu trúc dữ liệu được sử dụng nguyên bản trên Ethereum. Sự chuyển đổi này mang lại hai lợi ích lớn:

• Tăng khả năng tương thích: MPT giúp các ứng dụng trên Layer-2 dễ dàng tích hợp với các công cụ và ứng dụng Ethereum hiện có, giảm rào cản cho các nhà phát triển.

• Cải thiện hiệu suất sequencer: MPT tối ưu hóa quá trình xử lý giao dịch, giảm độ trễ và tăng thông lượng mạng. Theo Scroll, điều này đã giúp mạng đạt tốc độ xử lý hơn 2.000 giao dịch mỗi giây (TPS).

Tối ưu hóa quy trình Rollup và giảm chi phí dữ liệu

Euclid giới thiệu nhiều cải tiến backend để giảm chi phí dữ liệu (data availability cost) – một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến phí giao dịch trên Layer-2. Cụ thể:

• Giảm 90% chi phí dữ liệu: Nhờ tối ưu hóa quy trình rollup và loại bỏ các nút thắt cổ chai như circuit capacity checker, Scroll đã giảm đáng kể chi phí lưu trữ dữ liệu trên Ethereum Layer-1.

• Tăng thông lượng gấp 4 lần: Các cải tiến trong xử lý sequencer và hệ thống prover giúp mạng xử lý giao dịch nhanh hơn, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của hệ sinh thái DeFi và các ứng dụng phi tập trung.

Hỗ trợ EIP-7702 và RIP-7212

Euclid tích hợp hỗ trợ cho EIP-7702 (Ethereum Improvement Proposal) và RIP-7212 (Rollup Improvement Proposal), hai đề xuất cải tiến nhằm nâng cao trải nghiệm người dùng và khả năng tương tác:

• EIP-7702: Cho phép triển khai các tính năng tài khoản thông minh (smart accounts), giúp tự động hóa các tác vụ thông qua hợp đồng thông minh. Điều này mang lại trải nghiệm ví thân thiện hơn, giảm bớt các bước thao tác phức tạp cho người dùng cuối.

• RIP-7212: Tăng cường khả năng tương thích của Scroll với các tiêu chuẩn Ethereum, đảm bảo các ứng dụng trên Scroll có thể hoạt động liền mạch với hệ sinh thái rộng lớn hơn.

Loại bỏ Halo2 Circuits và nâng cấp zkEVM

Scroll đã loại bỏ halo2 circuits – hệ thống chứng minh zero-knowledge cũ – và nâng cấp zkEVM (Zero-Knowledge Ethereum Virtual Machine) để tái tạo môi trường thực thi của Ethereum một cách hiệu quả hơn. Điều này không chỉ tăng tốc độ xử lý giao dịch mà còn giảm chi phí vận hành, đồng thời duy trì tính tương thích với các hợp đồng thông minh hiện có trên Ethereum.

Thách thức và triển vọng tương lai

Mặc dù Euclid là một bước tiến lớn, Scroll vẫn đối mặt với một số thách thức:

• Cạnh tranh gay gắt: Các Layer-2 khác như Arbitrum, Optimism và Unichain cũng đang không ngừng cải tiến, đòi hỏi Scroll phải duy trì lợi thế công nghệ.

• Áp lực từ TVL giảm: Theo một số nguồn, tổng giá trị khóa (TVL) của Scroll đã chạm mức thấp kỷ lục trước khi Euclid ra mắt. Bản nâng cấp cần chứng minh khả năng thu hút người dùng và dòng vốn mới.

• Hành trình đến Stage 2: Để đạt “Stage 2” – giai đoạn phi tập trung hoàn toàn, Scroll cần tiếp tục loại bỏ các “training wheels” như Security Council và đảm bảo hệ thống chứng minh gian lận hoạt động không cần cấp phép.

Trong tương lai, Scroll đã công bố kế hoạch tích hợp thêm các tính năng như hỗ trợ giao dịch đa chuỗi và mở rộng khả năng tương tác với các blockchain khác. Những bước đi này hứa hẹn sẽ củng cố vị thế của Scroll như một trong những ZK-rollup hàng đầu.

Kết luận

Bản nâng cấp Euclid của Scroll không chỉ là một cột mốc kỹ thuật mà còn là minh chứng cho cam kết của dự án trong việc thúc đẩy phi tập trung hóa và tối ưu hóa hiệu suất. Với các cải tiến như OpenVM Prover, MPT state commitment, hỗ trợ EIP-7702/RIP-7212 và giảm chi phí dữ liệu, Scroll đã đặt nền móng vững chắc để cạnh tranh trong hệ sinh thái Layer-2. Dù vẫn còn những thách thức phía trước, sự kiện này đã khẳng định Scroll là một dự án tiên phong, góp phần định hình tương lai của Ethereum và công nghệ blockchain.